تَختِ جَمشید یا
پارسه که در
شهرستان مرودشت در شمال
استان فارس واقع است،
[۱] نام یکی از شهرهای باستانی
ایران است که طی سالیان پیوسته، پایتخت مجلل و تشریفاتی امپراتوری ایران در زمان
امپراتوری هخامنشیان بودهاست. در این شهر باستانی، مجموعه کاخهایی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری
داریوش بزرگ،
خشایارشا و
اردشیر اول بنا شدهاست و به مدت حدود ۵۰ سال، مرکزی برای برگزاری مراسم آیینی و جشنها مخصوصاً
نوروز
بودهاست. تخت جمشید با نامهای پارسه، هزارستون، چهل منار و پرسپولیس نیز
معروف است. در نخستین روز سال نو گروههای زیادی از ملل گوناگون به
نمایندگی از
ساتراپیها یا استانداریها با پیشکشهایی متنوع در تخت جمشید جمع میشدند و هدایای خود را به شاه تقدیم میکردند.
[۲] بنیانگذار تخت جمشید
داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش
خشایارشا و نوهاش
اردشیر یکم
با گسترش این مجموعه به بزرگی آن افزودند. بسیاری از اطلاعات موجود که در
مورد تاریخ هخامنشیان و فرهنگ آنها در دسترس است به خاطر سنگنبشتههایی
است که در این کاخها و بر روی دیوارهها و لوحههای آن حکاکی شدهاست.
[۳] باور تاریخدانان بر این است که
اسکندر مقدونی سردار
یونانی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید
[۴] و احتمالاً بخش عظیمی از کتابها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با اینکار نابود نمود. با اینحال ویرانههای این مکان هنوز هم در
شهرستان مرودشت در
استان فارس برپا است و باستان شناسان از ویرانههای آن نشانههای آتش و هجوم را بر آن تأیید میکنند.